แหวน/กำไลพญานาค

นาคเป็นสัตว์กึ่งเทพในเทพปกรณัม เป็นสัญลักษณ์แห่งน้ำ ความอุดมสมบูรณ์และเป็นองค์เทพผู้พิทักษ์ในพระพุทธศาสนา ทั้งสามารถจำแลงกายเป็นมนุษย์ เชื่อกันว่าพญานาคนำมาซึ่งความสุข ความบริบูรณ์ในชีวิต ตลอดจนทำให้รอดพ้นจากเหตุร้ายที่กล้ำกรายถึงชีวิต โดยมากพญานาคจะปรากฏใช้ในรูปแบบพระธำมรงค์และพาหุรัด (กำไลต้นแขน) ของพระมหากษัตริย์ อันแสดงถึงพระราชอำนาจและเดชานุภาพเหนือพระราชอาณาจักรและไพร่ฟ้าประชาราษฎร์ทั้งปวง ดังนี้แหวนพญานาคจึงมักสวมกันที่นิ้วชี้ โดยพญานาคหันเศียรเข้าหานิ้วโป้ง เพราะนิ้วชี้เป็นนิ้วที่ใช้ชี้ออกคำสั่งนั่นเอง เศียรพญานาคจะใหญ่กว่าส่วนอื่นๆ ทั้งหมด ลายกระหนกคล้ายครีบบนสันหลังและแนวขอบแหวนจะเป็นลายแกะ ส่วนปลายลายจะบิดโค้งคล้ายกระหนกเปลว นอกจากนี้ ช่างจะแกะลายเส้นเพื่อลดช่องว่างของผิวทองตามท้องพญานาคและบริเวณเกล็ดพญานาคด้านบน มีการลงยาสีแดงและเขียว แหวนและกำไลพญานาคมีลักษณะพิเศษอีกประการคือ ลิ้นของพญานาคสามารถเลื่อนเข้าออกและกระดกได้เมื่อผู้สวมใส่เคลื่อนไหวมือ อาจลงยาสีแดงที่ลิ้นหรือไม่ก็ได้